Η ζωή με το ΑΙ και ο ρόλος της οικογένειας - Καλλιεργώντας την κριτική σκέψη του παιδιού

Η Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence - AI) έχει διεισδύσει δυναμικά στη ζωή μας και εμείς καλούμαστε να μάθουμε να ζούμε μαζί της. Ένα καίριο ζήτημα είναι η σωστή χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης από τα παιδιά και τους νέους, καθώς και ο ρόλος της οικογένειας στη νέα αυτή ψηφιακή πρόκληση. Αν και η σύγχρονη τεχνολογία προσφέρει μοναδικές ευκαιρίες για δημιουργικότητα και πρόσβαση στη γνώση, ενέχει ταυτόχρονα τον κίνδυνο της παθητικής αποδοχής πληροφοριών και της εξάρτησης από «έξυπνα» εργαλεία. Ας μην ξεχνάμε ότι, παράλληλα, επηρεάζει τη μάθηση, την ψυχαγωγία, ακόμη και την προσωπική έκφραση των παιδιών. 

Σε αυτό το πλαίσιο, η οικογένεια διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο. Οι γονείς δεν χρειάζεται να είναι ειδήμονες στην τεχνολογία. Χρειάζεται, όμως, να μην εθελοτυφλούν, να συζητούν με το παιδί, ώστε να του εξηγήσουν τη σημασία της κριτικής σκέψης και να είναι συνεπείς στην καθοδήγησή του. Η κοινή χρήση AI εργαλείων —π.χ. για αναζήτηση πληροφοριών ή δημιουργία περιεχομένου— αποτελεί μια εξαιρετική ευκαιρία για να κατανοήσει το παιδί πώς λειτουργούν τα εν λόγω συστήματα και πού φτάνουν τα όριά τους.

Ορισμένες καλές πρακτικές που μπορούν να εφαρμόσουν οι γονείς περιλαμβάνουν να:

• Συμμετέχουν μαζί με το παιδί στη χρήση AI, με στόχο τον διάλογο και την καθοδήγηση, εξηγώντας τη λειτουργία και την ορθή χρήση του. 

• Ενισχύουν την κριτική σκέψη του παιδιού, ζητώντας του να προσέχει, να αμφισβητεί, να θέτει λογικά αντεπιχειρήματα και να επιβεβαιώνει τις πληροφορίες από πολλές πηγές. 

• Οριοθετούν τον χρόνο και τον σκοπό χρήσης της τεχνολογίας, προλαμβάνοντας την υπερβολική χρήση και την παθητική εξάρτηση. 

• Συζητούν με το παιδί σχετικά με τις ηθικές πτυχές και τις συνέπειες της Τεχνητής Νοημοσύνης, όπως η ιδιωτικότητα ή η παραπληροφόρηση, ευαισθητοποιώντας το και ενισχύοντας την υπευθυνότητά του.

• Υπενθυμίζουν την αξία της ανθρώπινης κρίσης, σε αντίθεση με τις προτάσεις/απαντήσεις του ΑΙ, που δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη φαντασία, την ενσυναίσθηση και την ηθική του ανθρώπου. 

• Καλλιεργούν την περιέργεια του παιδιού, με ερωτήσεις του τύπου «εσύ τι θα απαντούσες;», «πώς το καταλαβαίνεις αυτό;» κ.ά.

  
  

Μέσα από τέτοιες πρακτικές, οι γονείς ενδυναμώνουν το παιδί και ενισχύουν την κριτική του σκέψη κατά τη χρήση της νέας τεχνολογίας. Το ΑΙ μπορεί να είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο, είναι όμως το μέσο και όχι ο σκοπός!